ខែតុលា 21, 2011 
ដោយ តាន់ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស្វ័រ
ថ្ងៃ សុក្រ 21 តុលា 2011
RFI
ស្តាប់សេចក្តីរាយការណ៍ របស់ តាន់ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ (02:32)
តាំងពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី២០តុលាម្សិលមិញមក ពិភពលោកបានឃើញរូបភាពប្រជាជនលីប៊ីស្រែកខ្ញៀវខ្ញារនៅទូទាំងប្រទេស ក្រោយពីកាដាហ្វី បានស្លាប់។ នារយៈពេលជាង៤០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ពលរដ្ឋលីប៊ីមិនដែលបានស្គាល់មេដឹកនាំណាផ្សេងក្រៅពីកាដាហ្វីទេ។
អតីត មេ ដឹកនាំ Mouammar Kadhafi នៅ ទ្រីប៉ូលីថ្ងៃ ទី ១ កញ្ញា ២០១១ (REUTERS/Zohra Bensemra/Files)
តើកាដាហ្វីជាអ្នកណា?
កាដាហ្វី បានប្រើកណ្តាប់ដៃរដែក និងអំណាចផ្តាច់ការ ដើម្បីកាន់កាប់ប្រទេសលីប៊ីអស់ជិត៤២ឆ្នាំ។ កើតនៅថ្ងៃទី៧មិថុនាឆ្នាំ១៩៤២ កាដាហ្វី ដែលជាកូនអ្នកគង្វាលចៀមម្នាក់ ចូលធ្វើទាហាន នៅឆ្នាំ១៩៦៥។ បួនឆ្នាំក្រោយមក គឺនៅថ្ងៃទី១កញ្ញាឆ្នាំ១៩៦៩ នៅពេលដែលខ្លួនទើបតែមានអាយុ២៧ឆ្នាំ ស្រាប់តែកាដាហ្វី ធ្វើរដ្ឋប្រហាររំលំព្រះមហាក្សត ព្រះចៅIdriss រួចហើយឡើងគ្រប់គ្រងប្រទេសសម្បូរទៅដោយប្រេងកាតមួយនេះ តាំងពីពេលនោះមក។
បន្តិចម្តងៗ កាដាហ្វី ប្រែភេទនិងអាកប្បកិរិយា ពាក់តែឯកសណ្ឋានយោធាឬសម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណី ជាន់ឈ្លីពលរដ្ឋឯង កាចដាក់បស្ចិមលោក ទៅណាមកណាអមដោយអង្គរក្សសុទ្ធតែស្រី និងទទួលភ្ញៀវបរទេសនៅក្រោមជម្រកដ៏ធំដែលធ្វើពីក្រណាត់តង់។
បណ្តើរៗ កាដាហ្វី ក្លាយជាសត្រូវរបស់បស្ចិមលោកដែលចោទបុរសខ្លាំងលីប៊ីរូបនេះ ថាជាភេរវជន។ គឺនៅក្នុងបរិបទបែបនេះហើយ ដែលអាមេរិកតាមសម្លាប់កាដាហ្វី ដោយទម្លាក់គ្រាប់បែកលើបន្ទាយរបស់គាត់ក្នុងរដ្ឋធានីទ្រីប៉ូលីនៅឆ្នាំ១៩៨៦។ កាដាហ្វី ឆ្លើយតបវិញ ដោយបញ្ជាឲ្យធ្វើភេរវកម្មបំផ្ទុះយន្តហោះអាមេរិកាំងមួយគ្រឿង នៅពីលើEcosseនៅឆ្នាំ១៩៨៨ និងយន្តហោះបារាំងមួយគ្រឿងនៅពីលើប្រទេសនីស្សេ នៅឆ្នាំ១៩៨៩។ មានស្លាប់សរុបទាំងអស់៤៤០នាក់។
ក្រោយសង្គ្រាមអាមេរិកាំងនៅអៀរ៉ាក់ និងក្រោយពីSaddam Hussein ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាដាហ្វី ដែលប្រហែលជាភិតភ័យ សម្រេចចិត្តបែរមកត្រូវរ៉ូវជាមួយអាមេរិកនិងអឺរ៉ុបវិញ ផ្តល់ព័ត៌មានសម្ងាត់ស្តីពីបណ្តាញភេរវកម្មអាល់កៃដាទៅឲ្យទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន។ ចាប់ពីពេលនោះមក អ្នកដឹកនាំនៅបស្ចិមលោក ត្រូវបង្ខំចិត្តទទួលស្គាល់កាដាហ្វី វិញ ដ្បិតសម្លឹងឃើញជាពិសេសប្រេងកាតដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នៃប្រទេសលីប៊ី។
ក៏ប៉ុន្តែ នៅថ្ងៃទី១៥កុម្ភៈឆ្នាំ២០១១ ពលរដ្ឋលីប៊ីដែលយកតម្រាប់តាមពលរដ្ឋទុយនីស៊ីនិងអេហ្ស៊ីប ផ្តើមធ្វើបដិវត្តន៍ក្នុងគោលដៅរំលំរបបកាដាហ្វី។ នៅពាក់កណ្តាលខែមីនាកន្លងទៅនេះ កាដាហ្វីសម្រេចបញ្ជូនទាហានរថក្រោះ និងយន្តហោះចម្បាំងទៅកំទេចប្រជាជនស៊ីវិលនៅBenghazi ដែលជាប្រភពនៃបដិវត្តន៍។ អន្តរាគមន៍ទាន់ពេលវេលានៃកងទ័ពជើងអាកាសរបស់ណាតូ ដែលត្រូវបានផ្តួចផ្តើមឡើងមុនគេដោយប្រទេសបារាំងនិងដែលត្រូវបានអនុញ្ញាតដោយអ.ស.ប បញ្ជៀសការកាប់សម្លាប់រង្គាល។ ពីពេលនោះមកទ័ពឧទ្ទាមលីប៊ី ការពារដោយយន្តហោះចម្បាំងរបស់ណាតូធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងកាដាហ្វី ដណ្តើមបានទីក្រុងទ្រីប៉ូលីនៅថ្ងៃទី២២សីហា និងនៅទីបំផុតចាប់ខ្លួនរួចហើយសម្លាប់ កាដាហ្វីចោល នៅម្សិលមិញថ្ងៃទី២០តុលា៕
Camnews 