ដោយ វោហារ ជាតិ
2011-09-02
វិទ្យុអាស៊ីសេរី
ការិយាល័យកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ ប្រចាំកម្ពុជា (UNDP) បានចេញប្រកាសព័ត៌មានមួយថា ប្រជាជនកម្ពុជា នៅតាមជនបទប្រឈមនឹងហានិភ័យធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារធាតុអាកាសប្រែប្រួល។
សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាននេះធ្វើឡើងចំពេលកសិករភាគច្រើនសប្បាយរីករាយ ដោយសារឆ្នាំនេះ មានភ្លៀងធ្លាក់ដើមឆ្នាំ អាចឲ្យពួកគាត់ដក ស្ទូងស្រូវបានទាន់ពេលដើមរដូវវស្សា។ ក៏ប៉ុន្តែ កសិករនៅតាមតំបន់ខ្លះត្អូញត្អែរថា ពួកគាត់មិនទាន់បានដកស្ទូងនៅឡើយទេ ដោយសារមិនមានភ្លៀងធ្លាក់ ដែលនឹងធ្វើឲ្យពួកគាត់ប្រឈមមុខបញ្ហាខ្វះស្បៀងនៅឆ្នាំក្រោយ។
នៅតាមវាលស្រែក្នុងតំបន់ជនបទខ្លះ មានទឹកដក់ សន្ទូងចាប់ឫស លាស់ស្លឹកខៀវស្រងាត់ កសិករខ្លះទៀតប្រឹងធ្វើការងារដកស្ទូងក្រោមភ្លៀងរលឹម លាយឡំសំឡេងសត្វកង្កែប ក្អាត់យំទ្រហឹងពេញវាលស្រែ។ តែដោយសារឥទ្ធិពលធាតុអាកាសប្រែប្រួល កសិករនៅតំបន់ខ្លះ នៅមិនទាន់មានភ្លៀងធ្លាក់ បានភ្ជួរស្រែនៅឡើយទេ។
កសិករ ឈូក សារិ អាយុ ៥៥ឆ្នាំ នៅឃុំមហាឬស្សី ស្រុកគងពិសី ខេត្តកំពង់ស្ពឺ អះអាងថា កសិករនៅតំបន់ជុំវិញភ្នំស្រង់ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ និងតំបន់ខ្លះទៀតក្នុងខេត្តតាកែវ ជាប់ព្រំប្រទល់គ្នា មិនមានទឹកធ្វើស្រែទេមកទល់ពេលនេះ គ្រាន់តែមានសត្វកង្កែបក្អាត់យំញឹកញាប់ ហើយមេឃរកកល់ភ្លៀងតែប៉ុណ្ណោះ ដោយគាត់ពោលថា ធាតុអាកាសពេលនេះ ប្រែប្រួលខុសពីមុន ដែលតាមដូនតាចំណាំកន្លងមក កាលណាមានសត្វកង្កែប ឬក្អាត់យំ ភ្លៀងនឹងធ្លាក់ តែបច្ចុប្បន្នខុសពីសម័យដូនតា។
កសិករដដែលបន្តថា ៖ «តំបន់ខ្លះកង្កែបយំចង់ដាច់ខ្យល់ នៅតែអត់ភ្លៀងអ៊ីចឹង។ កាលមុនកាលណាភ្លៀង គឺភ្លៀងទូទៅ ដល់ឥឡូវភ្លៀងតែមួយកណ្ដុបៗ កន្លែងណាភ្លៀង ភ្លៀងអ៊ីចឹងទៅ កន្លែងណាអត់ អត់ទៅ កន្លែងខ្លះមានទៅ ខុសត្រូវគ្នាតែមួយផ្លូវរទេះ ម្ខាងមានទឹក ម្ខាងអត់ទឹក ប្លែកមែនទែន»។
ធាតុអាកាសប្រែប្រួលបណ្ដាលឲ្យប្រទេសកម្ពុជា ជួបគ្រោះមហន្តរាយធម្មជាតិញឹកញាប់ក្នុងរយៈពេលពីរបីឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដូចជា រាំងស្ងួត ទឹកជំនន់ ខ្យល់ព្យុះកេតសាណា ជាដើម។ ដោយសារធាតុអាកាសប្រែប្រួលដូច្នេះ បានធ្វើឲ្យកសិករខ្លះផ្លាស់ប្ដូរទម្លាប់ ធ្វើស្រែតាមទម្លាប់ចាស់ ហើយចេះបំបែនតាមធាតុអាកាសប្រែប្រួលវិញ។
កសិករ វ៉ាន់ ប៉ូ នៅភូមិអូរផុត ឃុំអង្គតាសោម ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ បានមានប្រសាសន៍ថា ការធ្វើស្រែរបស់លោក និងកសិករនៅក្នុងតំបន់របស់លោក បានផ្លាស់ប្ដូរខុសពីទម្លាប់ ដោយសារតែកន្លងមក ការធ្វើស្រែនៅតាមទម្លាប់មិនបានផល ប្រឈមបញ្ហាខ្វះស្បៀង ៖ «ឥឡូវអត់ចាំពេលទេ ភ្លៀងពេលណាធ្វើពេលហ្នឹង។ ភ្លៀងខែ៥ ខែ៦ ចាប់សាប ចាប់ស្ទូង បើកាលណាអត់ភ្លៀង ចាំខែ៧ ខែ៨ បានធ្វើ ខែហ្នឹងតែម្ដងអត់ចាំពេលទេ។ អត់យកពេលវេលាដូចចាស់ពីដើមទេ ចាស់ពីដើមចាំដល់ខែ៨ ខែ៩ បានគាត់ផ្ដើមស្ទូង ព្រោះសន្ទូងវាបែកគុម្ពល្អ។ តែឥឡូវអត់ដូចមុនទេ ចាប់ភ្លៀងពេលណាធ្វើពេលហ្នឹងហើយ ព្រោះអាកាសធាតុវាមិនទៀង»។
ទាក់ទងនឹងធាតុអាកាសប្រែប្រួលនេះ ការិយាល័យកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ ប្រចាំកម្ពុជា (UNDP) បានធ្វើការសិក្សាស្រាយជ្រាវពិស្ដារមួយ ហើយចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានមួយនៅថ្ងៃទី៣១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១១ ដោយព្រមានថា ប្រជាជនកម្ពុជា នៅតាមជនបទប្រឈមនឹងហានិភ័យធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារធាតុអាកាសប្រែប្រួលនេះ ហើយតម្រូវឲ្យមានវិធានការការពារ និងទប់ទល់ជាចាំបាច់។
សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានបានស្រង់សម្ដីលោក ដូក្លាស ប្រូដឺរិក (Douglas Broderick) ប្រធានតំណាង UNDP ត្រូវបានស្រង់សម្ដីអំពីវិធានការទប់ទល់ចម្បងៗខ្លះថា ៖ ក្នុងការឆ្លើយតបនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ គេត្រូវការជូនដំណឹងឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ដោយផ្អែកលើប្រភពវិទ្យាសាស្ត្រដ៏ល្អបំផុត ហើយវាមិនមែនអាស្រ័យលើការព្យាករ និងសកម្មភាពធម្មតាទេ។ ទោះបីជាការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនាំមកនូវហានិភ័យ និងភាពមិនប្រាកដប្រជាច្រើនបែបយ៉ាងណាក៏ដោយ មានវិធានការនានាដែលគួរប្រកាន់យកជាមុន ដើម្បីកុំឲ្យមានការសោកស្ដាយទៅថ្ងៃក្រោយ។ វិធានការទាំងនោះ នឹងផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ទៅថ្ងៃមុខតាមរយៈការដោះស្រាយអាទិភាព ការអភិវឌ្ឍបច្ចុប្បន្ន និងទីបំផុតនឹងបានថែមទៀតនូវភាពធន់ទ្រាំ និងជួយឆ្លើយតបទៅនឹងផលប៉ះពាល់នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
ជាទូទៅការប្រែប្រួលធាតុអាកាសគេតែងចាត់ទុកថា ជាបញ្ហាបរិស្ថាន តែផលប៉ះពាល់របស់វាមានឥទ្ធិពលធ្ងន់ធ្ងរណាស់ចំពោះការអភិវឌ្ឍរបស់មនុស្ស ជាពិសេសនៅប្រទេសកម្ពុជា ព្រោះថា មនុស្សនឹងជួបគ្រោះមហន្តរាយដោយគ្រោះធម្មជាតិ ដូចជារដូវវស្សាមានរយៈពេលកាន់តែខ្លី និងមានភ្លៀងធ្លាក់កាន់តែច្រើន និងរដូវប្រាំងមានរយៈពេលកាន់តែវែង ដែលនឹងអាចប៉ះពាល់ដល់ការដាំដុះយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ ក្រៅពីនេះ គេបានព្យាករថា សីតុណ្ហភាពអាចមានឥទ្ធិពលដ៏មហន្តរាយមកលើដំណាំស្រូវដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់ចិញ្ចឹមជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅជនបទ។
ដើម្បីការពារគ្រោះមហន្តរាយដោយសារធាតុអាកាសប្រែប្រួលនេះ UNDP បានលើកជាអនុសាសន៍ចាំបាច់សំខាន់ៗដែលត្រូវដោះស្រាយនោះ គឺត្រូវដោះស្រាយភាពក្រីក្រ និងភាពងាយរងគ្រោះ ដែលមានទម្រង់ស្មុគស្មាញ ជាជាងគ្រាន់តែផ្ដោតលើការបន្សាំទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
ចំពោះរបាយការណ៍សិក្សាថ្មីរបស់ការិយាល័យ UNDP ប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា ស្ដីអំពីធាតុអាកាសប្រែប្រួលនេះ មានអង្គការមួយចំនួនបានគាំទ្រ ដូចជា លោក យី គឹមថាន នាយកកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍មូលដ្ឋាននៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សា និងអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្មកម្ពុជា ដែលគេនិយមហៅថា អង្គការសេដាក់ បានមានប្រសាសន៍ថា ការសិក្សានេះមានប្រយោជន៍ណាស់សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា និងកសិករកម្ពុជា។
របាយការណ៍នៃការសិក្សាថ្មីដែលមិនធ្លាប់មានរបស់ UNDP នេះ បានបង្ហាញអំពីតម្រូវការឲ្យមានកិច្ចប្រឹងប្រែងប្រកបដោយការសម្របសម្រួលល្អ ដើម្បីកសាងភាពធន់ទ្រាំក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋនៅជនបទទៅនឹងការប្រឈមចំពោះមុខនៃអាកាសធាតុប្រែប្រួលមានចំណុចគន្លឹះសំខាន់៤។
ទី១ ធនធានទឹក៖ ការគ្រប់គ្រង និងចែកចាយទឹក ប្រើប្រាស់ទឹកដោយនិរន្តរភាព យុត្តិធម៌ និងសមធម៌។ ទី២ កសិកម្ម៖ ធានាការព្យាករអាកាសធាតុ និងសីតុណ្ហភាព និងព្យាករពីផលប៉ះពាល់ និងគ្រោះមហន្តរាយឲ្យបានសុក្រឹត និងទុកចិត្តបាន។ ទី៣ ព្រៃឈើ៖ ការពារព្រៃឈើ ព្រោះថាព្រៃឈើអាចការពារទឹកជំនន់ ការហូរបាក់ ច្រោះ និងព្រៃឈើអាចការពារបរិស្ថានល្អ ដែលផ្ដល់អុកស៊ីហ្សែន និងការបោនបូក មានប្រយោជន៍ដល់សុខភាពមនុស្ស សត្វ។ ទី៤ ជលផល៖ គឺទាមទារឲ្យមានការកែប្រែប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងដូចសព្វថ្ងៃដែលកំពុងតែផ្ដោតលើសហគមន៍ និងឡូត៍នេសាទជាលក្ខណៈពាណិជ្ជកម្ម ហើយប្ដូរទៅរកការគ្រប់គ្រងថ្មី តាបបែបការគ្រប់គ្រងជាតំបន់ធំទូលាយ រួមទាំងតំបន់នេសាទដែនគោកដែរ៕